Muzyka ludowa jest jednym z elementów kultury ludowej. Pieśni i melodie przekazywane wyłącznie ustnie przez lud z pokolenia na pokolenie dotyczą głównie życia codziennego wsi. Wybitny etnograf Oskar Kolberg prowadząc swe badania etnograficzne przemierzał całą Polskę odwiedzając setki wsi. W sierpniu 1875 roku podczas pobytu na Kaszubach obył jednodniową wycieczkę do Wielkiego Kacka. Spisał tutaj 11 pieśni ludowych, które były śpiewane we wsi. Od zapomnienia uratować udało się nie tylko treść pieśni, ale także zapis nutowy, dzięki czemu dzisiaj można je bez problemu odtworzyć. Analizując treści piosenek dostrzec można, iż głównym tematem była miłość, zwykle ta nieszczęśliwa. Nasi przodkowie nie przebierali w słowach i nie stronili od wulgaryzmów. Są też pieśni bardziej romantyczne, pijackie oraz proste ballady. Część z nich znanych było tylko w najbliższej okolicy, a niektóre, śpiewane w różnych innych wersjach, znane były w całym regionie.
W niniejszym opracowaniu zaprezentowano treści spisanych przez Kolberga jedenastu wielkokackich pieśni ludowych wraz z uproszczonym zapisem nutowym (c-dur) z podziałem na tematykę pieśni. Teksty zapisano w oryginalnym języku, czyli kaszubskim. Należy jednak pamiętać, iż Kolberg używał języka polskiego i pieśni zapisywał fonetycznie, a ówczesny język kaszubski używany przez lud różnił się nieco od ustandaryzowanego znanego dzisiaj, stąd też purystów językowych kłuć może wymowa, czy też zapis niektórych słów, jednak taka forma zapisu najlepiej oddaje klimat tamtych czasów.
Uproszczona wymowa kaszubskich liter:ą – un
ã – an
é – y
ë – e
ô – y
ò – łe
ù – łu
y – i
ż – ź cz – ć sz – ś
MIŁOSNE NEGATYWNE
1.
Lądem dzéwczã, lądem,
Mòją bestrą wòdą,
Jeżle masz talara,
Òżeniã sã z tobą.
Ni mam jô talara,
Ni żadnégò złota,
Nadobna dzéweczka,
Ùbòga serota.
Zebys të bëła dzéweczka,
Ne nosełabys wianka.
Ale nosisz wionek,
Złoty, wëszywany,
Bò të jesteś kùrwa,
Kùrwa nad kùrwami.
D2 D2 C2 H1 E2 D2 A1
A1 A1 G1 C2 H1 D1
F1 G1 A1 A1 G1 C2
H1 G1 A1 F1 G1 A1 G1
Inne wersje pieśni znane w innych częściach Kaszub. Adaptacja pieśni wykonywana jest przez współczesny zespół Żywiołak
2.
A na pòlu chòjna, a pòd nią kòrzenié,
Chto ni wie, co bida, niech sã òżeni,
A jô wiém, co bieda, ne òżeniã sã,
Le pódã do gbùra, a ùrzydzã sã.
G1 G1 D1 G1 H1 A1 G1 G1 G1 G1 H1 G1
A1 A1 A1 A1 C2 A1 H1 A1 A1 A1 A1
H1 H1 H1 H1 D2 H1 H1 A1 A1 C2 C2
A1 A1 A1 A1 C2 A1 A1 G1 G1 G1 G1
3.
Stojała w ògrodzie,
chybaby we wòdze,
|Wyglądała za Jaszenkiem
z którné stronë jedzé. | x2
A jedzéc òn, jedzé,
Nad ògrodem steczka,
|I wécera sobie òczka
W jedwabną chùsteczkã. |x2
Nie wéceraj sobie,
Ne wéméwaj sobie,
|A przéjedzé do méj domie
Wéméjesz sã ù mnie.| x2
A sznurek na kòłkù,
Dlô cebe pachòłkù,
|A chùsteczka jest we skrzyni
Dlô cebe, jedyny.| x2
A tys mie mówiła,
Żem ci wianek ùkrad,
|A tys pòszła pò wódeczke
W studenkã cy ùpad. |x2
Sągajże gò, sągaj,
Prawą rãnczką do dna,
|Jeżle të gò sągnesz
Bãdzesz të gò gòdna| x2
Ciebym miała piórkò,
Jak dzéka gãska,
|Lecałabym za Jaszynkiem
Do samegò Gdonska. |x2
Sągne jô gò, sągne,
Ale nie już cały,
|Bô już sztéry rychòleczki
òd niegò lecały. |x2
Przylecałam do Gdanska,
Na srodkù ryneczka,
|Winszowałam dobry dzének
Swemù Jasyneczkù. |x2
A të Jaszkù pijesz,
A jô bòso chòdze,
|Môm jô główke skłopotaną
Swiatu sã nie gòdzã. |x2
H1 D2 H1 D2 E2 D2
H1 D2 H1 D2 G2 D2
F2 F2 E2 E2 E2 E2 D2 D2 D2 D2 C2 C2 H1 D2
F2 F2 E2 E2 E2 E2 D2 D2 D2 D2 C2 F1 A1 G1
Inne wersje pieśni znane w innych częściach Kaszub
4.
W cemnym lese wiater wieje,
Tam dzéweczka rutkã seje x2
Seje òna ne sejącé,
Swegò wianka żałującé x2
Ach mój wiankù lewéndowy,
Ò co cebe główka bòli x2
Głowka bòli, serce płacze,
Mój najmilszy z inszą skacze x2
Niechaj skacze, niech mù grają,
Mòje serce w cãżkim żalu x2
Jeszcze cãży matce mòij,
Ci mnie dała dwa darunki,
Strzébra, złota, dwa pieszconki.
Dała òna pas jedwabny,
Chòc niedrogi, czej le ładny x2
G1 H1 D2 H1 A1 G1 A1 D1
D2 D2 E2 D2 C2 F1 G1 G1
5.
Czerwòno jam siała,
Zelono mie weszło,
Ni wi to ni żaden człowiek,
Za czim mie je teskno.
Teskno mi je, teskno,
Za Jaszinkiem mòim,
Czebym wiedzał prosto dróżkã,
Pòszłabym do nigò.
Tak dalekò pòszła,
Do Jasinka doszła,
Tam òn sedzał za trzy stołmi,
Z inemi kùrwami .
Skòro mie se pòstrzég,
Przez trzy stoły skòczy,
Wyrwał chùstkã z prawy taszy,
Ùcira miã òczy.
Ne płacz dziwcze, ne płacz,
Òżenima ma sã,
Jô ci mówie tësąc razy,
Òżenima ma sã.
Żebys të zjad kata,
Z twòją hańbą żeńbą,
Bãdã jô sã tak starała,
Że të przéndzesz w zemiã.
Za kònikã pòszed,
Na kònikù jachał,
Przézdrzy-le sã sliczne dziwczã,
Co sã z Jaszką dzeje.
???
Tak jô sã starała,
Żeby żadna insza kùrwã,
Pòcesze ne miała.
C2 H1 A1 D2 H1 E1
A1 A1 A1 G1 A1 C2 H1 D2
Inne wersje pieśni znane w innych częściach Kaszub
MIŁOSNE ROMANTYCZNE
6.
W zelonym gaju
Listé padają,
A mégò Jaszulka x2
Na wòjne wòłają.
Wòłają, wòłają,
Kònik òbsodłany.
Kòmùż mą òstawész x2
Mój Jaszkù kòchany.
Bãdã listé piesał,
Të bãdzesz czëtała,
Nie bãdã jô słëszał x2
Të bãdzesz płakała.
A1 H1 C2 D2 C2 H1
C2 D2 E2 D2 H1
E2 D2 C2 H1 C2 E2
D2 C2 H1 A1 H1 D2
C2 H1 A1 G1 H1 A1
Inne wersje pieśni znane w innych częściach Kaszub
PIJACKIE
7.
Nocą gdy wracam do chaty méj, chaty méj,
I walã piescą we drzwi,
|Pyta sã żonka: a kto tam jest, kto tam jest?
Wraca twój mąż pijany-y-y-y | x2
G1 G1 G1 H1 A1 G1 D2 D1 D1 D2 D1 D1
G1 G1 G1 H1 A1 G1 D2
C2 C2 C2 E2 D2 C2 H1 D2 G1 H1 D2 G1
A1 A1 A1 C2 F1 F1 G1 H1 D2 G2
BALLADY
8.
Na néj strone jezora
Stoi lipka zelone,
|A na téj lipce, a na téj zielonej,
Trzej ptaszkòwe spiwają | x2
D1 G1 H1 G1 D2 D2 G2 G2
F2 G2 A2 D2 G2 E2 D2 D2
G2 D2 C2 H1 G1 D2 D2 E2 C2 A1 G1
F1 A1 C2 E2 E2 D2 C2 A1 G1
Pieśń w bardziej rozbudowanej formie w różnych wersjach znana w różnych częściach Kaszub.
9.
Przywãdrował pachòlek,
Z pònedzalkù na wtórek,
Hej hej oj ja ja,
Z pònedzalkù na wtórek.
Dał òn sobie piwka wlac,
I wieczerzã zgòtowac,
Hej hej oj ja ja,
I wieczerzã zgòtowac.
Karczmareczka piwkò lã,
Rãczka ij sã swicéła,
Hej hej oj ja ja,
Rãczka ij sã swicéła.
Òd czégò sã swicéła,
Òd złotégò pierzcenia,
Hej hej oj ja ja,
Òd złotégò pierzcenia.
E2 C2 H1 D2 E2 C2 H1
C2 H1 A1 C2 H1 A1 G1
A1 H1 C2 D2 E2
F2 E2 D2 H1 D2 H1 C2
ZWIERZĘTA
10.
Kòzel, kòzel gdzeż të bël?
Za gòreczkò mlikò pil,
Wépiel, wépiel mandel jôj,
Za góreczkò poczekaj.
H1 D2 D2 E2 F2 G2 H1 D2
E2 A1 C2 A1 E2 D2 D2
H1 D2 D2 E2 F2 G2 D2 D2
E2 D2 C2 A1 A1 G1 G1
11.
Gdzieżeś ty bywał, koźle, baranie?
We młynie, we młynie mościwy panie.
D2 D2 D2 D2 H1 H1 C2 A1 A1 G1
G1 G1 G1 G1 G1 G1 H1 C2 A1 A1 G1
Śpiewana po polsku. Dawna pieśń młynarska znana w całym kraju, współcześnie dobrze znana piosenka dziecięca
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz