Karwiny
to jedna z 21 dzielnic Gdyni. Przed przyłączeniem do granic miasta w 1953 roku,
Karwiny stanowiły integralną część Wielkiego Kacka. Mimo, iż współcześnie
Wielki Kack i Karwiny to dwie oddzielne dzielnice, to po dziś dzień stanowią
jeden wspólny organizm przestrzenny, który przecięty jest główną miejską
arterią – ul. Chwaszczyńską przechodzącą w ul. Wielkopolską. Wielkim Kackiem określa się tereny położone
na południe od traktu, a Karwinami na północ od ulicy. Niniejszy artykuł ma za
zadanie przedstawić dzieje tych terenów, które należą właśnie do Karwin.
Nazwa
Karwiny pochodzi od kaszubskiego słowa karwia oznaczającego pastwiska, łąki.
Etymologia ta zdradza rolę tego obszaru jaką pełnił od zarania dziejów. W XIII
w., kiedy zaczęła kształtować się wieś Wielki Kack, mieszkańcy urządzili tu
miejsca wypasu bydła. Nie oznacza to jednak, że teren Karwin był całkowicie
niezamieszkały. Centrum Wielkiego Kacka (plac wiejski) znajdowało się na
obecnym skrzyżowaniu ulic Chwaszczyńska/Wielkopolska/Źródło Marii/Małe Karwiny
nad potokiem. Kilka budynków powstało po stronie północnej szosy Sopot-Wiczlino,
czyli na terenie Karwin. Z czasem wytyczono tu dwie drogi odchodzące od
głównego traktu – późniejsza ul. Karwińska oraz ul. Małe Karwiny. Na Karwinach
znajdowały się także polne drogi w kierunku Witomina oraz Małego Kacka (Karwiny
I) oraz w kierunku Chwarzna i Krykulca (Karwiny III). W późniejszych stuleciach
główna szosa oraz drogi na Mały Kack i
Chwarzno zostały wybrukowane. W drugiej połowie XIV wieku po stronie
Karwin powstał drugi po kościele najważniejszy obiekt we wsi – karczma.
Znajdowała się ona w miejscu współczesnego baru Mrówka (centrum dawnej wsi).
Karwinami nazywało się obszar nieco większy niż obecnie, gdyż wielkokackie
pastwiska rozciągały się aż po dzisiejszą ul. Racławicką, gdzie zaczynały się
obszary leśne należące już do Małego Kacka.
Karwiny w średniowieczu
W
1831 roku na terenie Karwin miało miejsce ważne wydarzenie. Na wzgórzu położonym
między głównym traktem a drogą na Krykulec (obecnie wzgórze nad stacją
benzynową Shell) urządzono cmentarz
choleryczny. Miejsce to wybrano ze względu na bezpieczną odległość od pobliskich
domów mieszkalnych. Zmarłych wrzucono do głębokiego dołu, po czym go zakopano. W
1871 roku, gdy wybuchła kolejna epidemia cholery właściciel ziemi (zarządca
miejscowego folwarku) odmówił dalszych pochówków w tym miejscu i obsiał
wszystkie możliwe dojścia na cmentarz. Proboszcz interweniował u władz
państwowych, jednak zagadką pozostaje jak ostatecznie zakończyła się ta
historia. Wg jednej wersji ciała zagrzebano w dwóch innych miejscach – na obecnej
Górce Śmierci (skarpa między Karwinami I a Karwinami II) oraz w nieustalonym
miejscu w lesie za Karwinami. Brak jednak dowodów na istnienie tych cmentarzy.
Inna wersja mówi o nielegalnym pochówku na pierwszym cmentarzu cholerycznym. Istnieją
spore rozbieżności na temat ilości ofiar. Wg różnych szacunków na Karwinach
pochowanych zostać miało łącznie ok. 2000-3000 ciał (z czego na omawianym
wzgórzu 400 osób). Dane te są jednak prawdopodobnie znacznie zawyżone, gdyż wg
ksiąg metrykalnych w Wielkim Kacku na cholerę zmarło zaledwie kilkanaście osób.
W 1885 roku teren cmentarza cholerycznego nabyła rodzina Jasińskich i ustawiła
tu krzyż upamiętniający zmarłych. Jego czwarty następca stoi do dzisiaj. Od
momentu przejęcia, teren przyjął nazwę Wzgórze Jasińskich Chojny. Ze wzgórzem
łączą się opowieści o zjawach, które opowiada się do dzisiaj. W okresie
wiosennym pojawiać się tu ma Blady Józek, a historie o paranormalnym zabarwieniu
opowiadają również pracownicy pobliskiej stacji benzynowej.
Na
przełomie XIX i XX wieku wzdłuż głównego traktu ustawiono 3 kapliczki -
kapliczkę Św. Rocha położoną w centrum dawnej wsi na placu powstałą ok. 1850 roku
zbudowaną cegłami z cegielni w Kolibkach (zachowane napisy na cegłach), kapliczkę
Św. Józefa z ok. 1900 roku przy obecnym skrzyżowaniu
Wielkopolska/Nałkowskiej/Starodworcowa, a także kapliczkę Anioła Stróża z 1913 r.
położoną przy obecnej stacji benzynowej (przed 1999 rokiem stała na rozdrożu
dróg - dzisiaj skrzyżowanie Chwaszczyńska - Brzechwy - Gryfa Pomorskiego).
Wszystkie kapliczki zachowały się do dzisiaj i są to najstarsze zabytki na
terenie Karwin.
W
dwudziestoleciu międzywojennym na Karwinach zachodziło do wielu zmian co
wiązało się z gwałtownym rozwojem wsi Wielki Kack. Najważniejsze ulice zyskały
nazwy – główny trakt od strony Sopotu do centrum wsi - ul. Sopocka, od centrum
w stronę Wiczlina - ul. Wiczlińska, natomiast uliczki położone wzdłuż potoku odchodzące
od szosy w kierunku pastwisk - ul. Karwińska oraz ul. Małe Karwiny. W
sąsiedztwie powstała też krótka uliczka ul. Podwórzowa. W rejonie centrum wsi
(plac wiejski) i wzdłuż uliczek położonych w sąsiedztwie potoku znajdowały się
już liczne zabudowania. Pojedyncze domy pojawiły się także wzdłuż ul. Wiczlińskiej
między obecną ul. Brzechwy a ul. Nowowiczlińską. Jeden dom stanął także na
wzgórzu nad ul. Wiczlińską (obecne Karwiny 3, okolice supermarketu). Pozostałą
część Karwin nadal stanowiły pastwiska. Część ziemi uprawiano. Najżyźniejsze
znajdowały się na obecnych Karwinach I i nazywane były „Wierzch Pola”. Swoją
nazwę posiadał też cmentarz choleryczny – Jasińskich Chojny. Najdalej położone
ziemie nazywano „Keselinke Parcele” (okolice obecnej ul. Żniwnej za torami)
oraz „Lewiny” (okolice ul. Racławickiej). Nazwy pochodziły od nazwisk ich
gospodarzy. W 1921 roku miało miejsce wielkie wydarzenie - Karwiny przecięte
zostały linią kolejową Gdynia-Kokoszki. Torowisko poprowadzono obecną ul.
Nałkowską. Nad potokiem zbudowano solidny przepust kolejowy, który istnieje do
dzisiaj i jest znaczącym zabytkiem inżynieryjnym. Linia istniała tylko 9 lat. W 1930 roku
zbudowano nową magistralę węglową, którą poprowadzono obecnie istniejącym
torowiskiem. Budowa linii wymagała wielkiego wysiłku - ręcznie wykonano ogromny
wykop kolejowy (do 20 metrów) nazwany później Wielkim Wykopem. Wąwóz ten odciął
Karwiny od ziem Keslinke i Lewińskich zmniejszając obszar Karwin do dzisiaj
istniejących granic. Droga na Mały Kack oraz na Witomino została przerwana. Na
ulicy Sopockiej wykonano wiadukt będący jedynym wyjazdem z kierunku wschodnim.
Drugi wiadukt znajdował się dopiero w lesie na wysokości Krykulca. Starą linię kolejową rozebrano, a w jej miejscu
powstała polna ścieżka. W 1929 roku przy ul. Sopockiej (obecnie ul.
Wielkopolska) urządzono nowy cmentarz dla parafii p.w. św. Wawrzyńca.
Początkowo przeznaczony był dla dzieci, ale wkrótce zaczęto chować także
dorosłych. Cmentarz ten istnieje do dzisiaj. W rejonie centrum Wielkiego Kacka
rozwijały się usługi. Część z nich urządzono po stronie Karwin. W 1936 roku
przy ul. Wiczlińskiej 6 (róg ul. Karwińskiej) utworzono po raz pierwszy we wsi agencję
pocztowo-telegraficzną (dom Ellwartów). Przy wiejskim placu działała piekarnia
Kopickich, sklep Baranowskiego oraz karczma Oberża u Jana Cząstki (restauracja,
hotel i sklep). Przy ul. Karwińskiej (obecny teren komisariatu) wybudowany
został kolejny obiekt gastronomiczno-noclegowy ze sklepem Oberża Kaszubska
należący do nowego osadnika – pana Wojciecha Targowskiego. Obie gospody organizowały zabawy taneczne i
występy artystyczne. W 1935 roku w miejscu dawnego traktu zbudowano nową szosę wyłożoną
kostką kamienną z Orłowa do Chwaszczyna. Nazwy ulic z Sopockiej i Wiczlińskiej przemianowano
odpowiednio na Orłowską i Chwaszczyńską. Ulice Sopocka i Wiczlińska zostały
skrócone do obecnie funkcjonujących.
Karwiny w 1939 roku
Podczas
II wojny światowej Wielki Kack stał się gminą. Jego siedziba mieściła się przy
ul. Karwińskiej (przed Oberżą Kaszubską). Śmierć z rąk Niemców poniosło część
mieszkańców Karwin m.in. W. Targowski. Na wzgórzu nad skrzyżowaniem
Chwaszczyńskiej z Wiczlińską (obecny teren Karwin III, ul. Porazińskiej) w 1943
roku urządzono punkt obrony armii niemieckiej (tzw. Wzgórze 142). Na
rozwidleniu dróg zbudowano dom dowódcy (zburzony podczas rozbudowy ulicy
Chwaszczyńskiej). Przy ulicy Chwaszczyńskiej pod wzgórzem ustawiono 6
drewnianych baraków dla żołnierzy i obsługi stanowisk obronnych Wzgórza. Od
baraków odchodziły tunele do bunkra i stanowisk ogniowych. Na wzgórzu stały 4 działa obrotowe kaliber 120 mm
tworzące razem z obrotowym dalmierzem i urządzeniami pomocniczymi baterię o
zasięgu ognia 26 km, a także 2 działa
przeciwlotnicze kaliber 24 mm, działo kaliber 3,7 mm, radar oraz magazyny. Mimo
ciężkich walk toczonych w 1945 roku armia radziecka zdobyła wzgórze. Poległych żołnierzy
niemieckich chowano płytko w ziemi, natomiast żołnierzy radzieckich w zbiorowej
mogile przy ul. Chwaszczyńskiej. W 1949 roku ciała ekshumowano. W 1945 roku na cmentarzu przy ul. Orłowskiej
pochowano poległych w rejonie Wielkiego Kacka miejscowych polskich żołnierzy.
Grób ten znajduje się na cmentarzu do dzisiaj. Podczas przejęcia Wielkiego
Kacka przez Armię Radziecką w 1945 roku mniejsze lub większe zniszczenia
dotknęły karwińską zabudowę. W całkowitą ruinę popadła m.in. karczma Cząstki. Wysadzono
wiadukt nad torami, który odbudowano dopiero 2 lata później.
Po
wojnie urządzić trzeba było życie na nowo. Poczta została otwarta w dawnej
piekarni Kopickich (działała do lat 70-tych po czym została przeniesiona na
wielkokacką stronę – obecny dom na skrzyżowaniu Chwaszczyńskiej ze Źródłem
Marii). W dawnej Oberży Kaszubskiej przy ul. Karwińskiej zorganizowano sale
lekcyjne wspomagające wielkokacką szkołę urządzoną w baraku. Zajęcia odbywały
się tu do 1949 roku, kiedy to w budynku oberży powstał spółdzielczy sklep
spożywczy działający aż do 1978 roku. Na
skrzyżowaniu ul. Chwaszczyńskiej i ul. Karwińskiej ustawiono kiosk, później
przeniesiony obok poczty. W 1953 roku Wielki Kack wraz z Karwinami przyłączono
do Gdyni. Przez 20 kolejnych lat niewiele się zmieniło. Główna zabudowa znajdowała
się nadal w okolicy placu wiejskiego, ul. Karwińskiej, ul. Małe Karwiny, ul.
Podwórzowej, wzdłuż ul. Chwaszczyńskiej. Jeden dom nadal stał na wzgórzu na
Karwinach III. Nowa zabudowa pojawiła się w dalszym biegu ul. Karwińskiej (w
miejscu obecnej szkoły SP nr 42, przy obecnej ul. Staffa oraz obecnej ul.
Nałkowskiej pod lasem). Pojedyncze domy powstały przy obecnej ul. Korzennej
oraz ul. Nałkowskiej (w miejscu obecnych garaży). W 1956 roku do Karwin dotarła
komunikacja miejska. Pętlę dla linii nr 121 kursującą do Gdyni zorganizowano
przy skrzyżowaniu ul. Wiczlińskiej z ul. Chwaszczyńską. W 1970 roku miało
miejsce ważne wydarzenie - w miejscu dawnej karczmy powstał nowy lokal gastronomiczny,
kiedy to część nowowybudowanego budynku kupił znany gdyński gastronom Zenon
Mrówka. Urządzona została tu restauracja Turysta, później przemianowana na legendarny
bar piwny. Lokal ten wpisał się w krajobraz Karwin na kolejnych prawie 50 lat.
Pijalnię zamknięto dopiero w 2017 roku. Pod koniec lat 60-tych na Karwinach I
wytyczono nowe ulice: Tatarczaną (na bazie dawnego traktu na Witomino),
Korzenną, Buraczaną, Mleczną i Ziemniaczaną (na bazie dawnej drogi do Małego
Kacka). Dwie ostatnie zostały
zlikwidowane w latach 80-tych w związku z budową osiedla bloków. W 1973 roku
zapadły bowiem decyzje co do przyszłości Karwin. Opracowano plan budowy nowej
wielkiej dzielnicy złożonej z trzech osiedli roboczo nazwanych – Karwinami , Na
Wzgórzu (Fikakowo) oraz Źródłem Marii (stary Wielki Kack). Jako pierwsze
zaczęto budować Karwiny, które podzielono na 3 mniejsze osiedla.
Karwiny w 1973 roku
Budową
Karwin zajęła się Morska Spółdzielnia Mieszkaniowa. W 1976 roku powstały
pierwsze bloki z wielkiej płyty. Jednak osiedle rodziło się w wielkich bólach.
Liczne problemy na budowie oraz poważne opóźnienia w uzbrojeniu terenu sprawiły,
że budynki przez kilka lat stały niezamieszkałe. W 1979 roku wstrzymano budowę
osiedla. Pierwsi mieszkańcy wprowadzili się dopiero w listopadzie 1982 roku.
Jako pierwszy do użytku oddano blok przy ul. Korzennej 10 na Karwinach I. Rok
później gotowy był pierwszy blok na Karwinach III. Jako ostatnie zbudowano
osiedle Karwiny II (pierwsze bloki w 1985 roku). W 1985 roku w 48 budynkach
mieszkało już ok. 8 tys. ludzi. Ostatnie bloki (łącznie 93) ukończono w 1988
roku. Przydział do mieszkań dostawali nie tylko gdynianie, ale z racji braków inwestycyjnych w Gdańsku, również gdańszczanie (na Karwinach III). Stąd też w późniejszych latach Karwiny były jedyną dzielnicą w Gdyni, gdzie znajdowała się spora grupa kibiców Lechii (pojedyncze osoby pozostały do dzisiaj) Oprócz budynków mieszkalnych
powstawały też towarzyszące im budynki usługowe. Na początku lat 80-tych na
osiedlu działał zaledwie jeden mały sklep spożywczy (w budynku spółdzielni). W
drugiej połowie dekady zbudowano 3 duże pawilony handlowe (supersamy) na każdym
z trzech osiedli. Później na Karwinach I obok istniejącego powstał jeszcze jeden pawilon postawiony przez GS Żukowo. Urządzono tu też dzikie targowisko. W 1986 roku oddano do użytku
pawilony sklepowe przy ul. Brzechwy. Wtedy otwarto też istniejącą do dzisiaj
bibliotekę. W 1983 roku na parterze jednego z bloków na Karwinach I powstała
prowizoryczna przychodnia zdrowia przeniesiona z Wielkiego Kacka. W tym samym roku w małym budynku przy ul.
Buraczanej 5 urządzono przedszkole (nr 44). Rok później placówka zajęła drugi budynek
(Buraczana 25), a w 1986 roku przedszkole wprowadziło się do nowego dużego
budynku przy ul. Tatarczanej (działa w tym miejscu do dzisiaj). Drugie
przedszkole wybudowano w tym samym roku na Karwinach III przy ul.
Chwaszczyńskiej, gdzie przeprowadziła się placówka działająca wcześniej w
szkole na Wielkim Kacku. W 1986 roku do użytku oddano szkołę podstawową nr 42 przy
ul. Staffa na Karwinach II. Między
blokami zainstalowano liczne place zabaw. Powstało też sporo boisk – w 1983
roku urządzono teren rekreacyjny przy ul. Porazińskiej. 6 boisk zorganizowano
przy szkole podstawowej, dwa przy ul. Buraczanej, po jednym przy ul. Korzennej,
ul. Tatarczanej, ul. Nałkowskiej oraz w miejscu dawnej Oberży Kaszubskiej
(dzisiaj przychodnia). W 1980 roku postawiono istniejącą do dzisiaj kapliczkę
przy ul. Buraczanej. Trzy lata później na Karwinach wyznaczono nową parafię
wydzieloną z wielkokackiej parafii św. Wawrzyńca. W kolejnym roku działała już
kaplica, a w 1985 roku ulicami Karwin przeszła pierwsza procesja Bożego Ciała. W
1981 roku odbył się ostatni pochówek na karwińskim cmentarzu. Początkowo
planowano go zlikwidować, część grobów nawet przeniesiono na cmentarz przy ul. Spokojnej.
Ostatecznie nekropolia zachowała się do dzisiaj. Rozwijała się komunikacja
miejska. W 1975 roku przez Karwiny przejeżdżały już 3 linie – oprócz nr 121,
także nr 171 i nr 172. W 1984 roku otwarto nową pętlę autobusową przy ul.
Nowowiczlińskiej (istnieje do dzisiaj). Dotarła do niej pierwsza na Karwinach
linia nocna nr 438. W 1987 roku uruchomiono linie nr 193 do nowej pętli
wewnątrz osiedla (ul. Tuwima) oraz linię nr 180. Rok później do Karwin dotarła
popularna pospieszna linia R, a w 1989 roku od pętli na Małym Kacku do pętli na
Karwinach przy ul. Nowowiczlińskiej zbudowano sieć trakcyjną. Na Karwinach
pojawiły się więc trolejbusy (linie nr 23 i nr 24). Pod koniec lat 70-tych rozbudowano główną
szosę. Nowe - po raz pierwszy w historii wyasfaltowana - ul. Chwaszczyńska i
Orłowska (od końca lat 80-tych ul. Wielkopolska) miały od teraz dwie dwupasmowe
jezdnie. Zlikwidowano wiejski plac (przetrwał jedynie w szczątkowej formie między
dawną szosą (dzisiaj ciąg pieszo-rowerowy) a budynkami na Małych Karwinach w
postaci małego parkingu). W związku z budową arterii zrównano z ziemią
wszystkie domy znajdujące się przy ul. Chwaszczyńskiej. Warto dodać, że budowa
Karwin pochłonęła także budynki przy skrzyżowaniu ul. Chwaszczyńskiej i ul.
Karwińskiej, na wzgórzu na Karwinach III oraz kilka domów w miejscu obecnej
szkoły nr 42. Pozostałe zabudowania pozostawiono nienaruszone. Na osiedlu
wytyczono nowe ulice mające za patronów pisarzy – w 1983 roku ul. Brzechwy,
Porazińskiej, Makuszyńskiego i Tuwima, w 1985 roku ul. Baczyńskiego,
Gojawiczyńskiej, Iwaszkiewicza, Kruczkowskiego, Gałczyńskiego, Konopnickiej
(wchłonęła ul. Podwórzową), Staffa i Zapolskiej (wchłonęły ul. Karwińską) oraz
Nałkowskiej (na bazie gruntowej drogi na dawnej linii kolejowej). Skrócono ul. Małe Karwiny (zlikwidowano most
na potoku budując w zamian kładkę między ul. Zapolską a Konopnickiej). W latach
1973-1984 zbudowano Obwodnicę, która stała się zachodnią granicą Karwin. W 1973
roku wybudowano ul. Nowowiczlińską, która przejęła rolę przeciętej obwodnicą
ulicy Wiczlińskiej. W 1987 roku Karwiny stały się osobną dzielnicą Gdyni. W
ciągu zaledwie kilku lat Karwiny całkowicie zmieniły swój charakter zmieniając
się z malowniczych łąk w typowe osiedle z wielkiej płyty.
W 1990 roku powołano do istnienia Spółdzielnię Mieszkaniową Karwiny
wyodrębnioną z Morskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. W 1991 roku zorganizowano samorządowe
dzielnice Gdyni. Karwiny, Wielki Kack i Dąbrowa stały się jedną dzielnicą, ale
już w przyszłym roku Karwiny uzyskały samodzielność, a od 1994 posiadają swoje
własne władze. W kolejnych latach dogęszczano zabudowę Karwin poprzez budowę
bloków przez prywatnych deweloperów. Powstały 24 nowe bloki, a ostatni
zbudowano w 2019 roku. Od 1992 roku rozpoczęto projekt termomodernizacyjny bloków
z wielkiej płyty. W 1993 roku wytyczono najmłodszą ulicę na Karwinach – ul.
Fleszarowej-Muskat. W 1995 roku wyregulowano i częściowo skanalizowano Potok
Źródła Marii. Dopiero w 1996 roku nastąpiło telefoniczne nasycenie Karwin
(telefon w każdym mieszkaniu). Rozwijała się oferta usługowa. W 1991 roku
pocztę przeniesiono z prywatnego domu na Wielkim Kacku do pawilonów przy ul.
Brzechwy. Rok później na części dzikiego bazaru zbudowano boksy handlowe (na
pozostałej części nowe boksy ustawiono pod koniec lat 90-tych). W 1995 roku
przy ul. Nowowiczlińskiej otwarto nowoczesne jak na owe czasy centrum handlowe
Euromarket z supermarketem Bomi oraz pasażem handlowym. W 2004 roku obiekt
rozbudowano i wprowadził się tu hipermarket Tesco. W 1993 roku powstał pierwszy prywatny sklep
zachodniej koroporacji Rema 1000 (ul. Korzenna). Od 1995 roku na Karwinach
funkcjonuje Biedronka (ul. Tuwima). W 2000 roku otwarto pierwszą stację
benzynową Shell (rok wcześniej w związku z budową stacji, przeniesiono nieco
kapliczkę Anioła Stróża). W 2005 roku otwarto stację Pod Żaglami, a dwa lata
później pierwszą bezobsługową stację (w miejscu ostatniego jedynego zachowanego
gospodarstwa przy ul. Chwaszczyńskiej). W
latach 90-tych nieskutecznie szczęścia próbowała branża rozrywkowa. Powstawały konkurencyjne
dla Mrówki lokale – Czarna Bila, Cafe Rene, Tutti Frutti (Karwiny III). Na
przełomie wieków jak grzyby po deszczu wyrastały za to pizzerie – Bemol/Laola ,
La Sopressa, Tino. Do dzisiaj przetrwał tylko ostatni lokal. W latach 90-tych dawny plac wiejski nadal spełniał jeszcze rolę niewielkiego centralnego ośrodka z pojedynczymi sklepami w nowym parterowym pawilonie i w przedwojennym domu. Działał tu też kiosk i budka telefoniczna, kapliczkę otaczały stare drzewa. Pod koniec lat 90-tych wycięto drzewa i zburzono stary zabytkowy dom co zniszczyło do końca urok tego miejsca. W zamian powstała nowa kamienica usługowa, do budowy której użyto cegieł ze zburzonego domu. Mimo to dawny plac stracił na znaczeniu, a mieszczące się tu punkty usługowe zdominowały bardziej specjalistyczne branże zamiast generujących ruch sklepów codziennych potrzeb. W 1996 roku oddano
do użytku świątynię parafii Niepokalanego Serca Maryi. W 1998 roku wytyczono na
Karwinach drugą parafię p.w. św. Jadwigi. W 2006 roku wybudowano kościół. W
2000 roku w miejscu boiska (dawna Oberża Kaszubska) powstał budynek przychodni
zdrowia (do której przeniosła się placówka zajmująca pomieszczenia w bloku)
oraz komisariat policji. Inwestycji dokonywano także w oświacie – w 1992 roku
otwarto drugą szkołę podstawową – nr 46 wraz z 3 boiskami i amfiteatrem przy
ul. Chwaszczyńskiej. W 2015 roku urządzono przedszkole przy SP nr 42, a w 2018
roku czwarte w dzielnicy przedszkole przy SP nr 46. Inwestowano także w tereny
rekreacyjne – co prawda w 2005 roku pod budowę nowych bloków zlikwidowano
zespół boisk przy ul. Porazińskiej , ale w 2002 roku przy SP nr 42 otwarto krytą
pływalnię. Od 2001 roku na Karwinach instalowano stoły ping-pongowe, a od 2013
roku siłownie na powietrzu. W 2010 roku otwarto duży nowoczesny plac zabaw przy
SP nr 42. Karwiny mają swoje media – od 1996 roku wydawana była gazetka
Karwinianka, a od 2001 roku do dzisiaj
Życie Karwin. Od 2012 roku Karwiny posiadają własne logo. Rozwijała się oferta
komunikacyjna – w 1993 roku utworzono linie Z, 107/147 i nocną 410. Rok później
powstała linia nr 181. W 1997 roku linia K, a w 1999 roku nowa linia
trolejbusowa nr 27. W 2001 roku powstała linia nr 153. W 2005 roku utworzono
nową linię nr 24, a rok później nr 31. Uruchomiono też linię podmiejską nr 191.
W 2007 roku powstała linia nr 29, a rok później X. W 2010 roku utworzono nową
podmiejską linię nr 193, a w 2014 r. wewnątrzosiedlową linię nr 145
(szczegółowe kalendarium dostępne jest w artykule „Rozwój transportu
publicznego na terenie Wielkiego Kacka”). W 2017 roku otwarto przystanek
kolejowy Karwiny PKM (zamiast stacji Gdynia Wielki Kack). Ostatnimi czasy miały
też miejsca smutne wydarzenia – w 2017 roku zamknięto legendarny bar Mrówka, a
w 2019 roku ze względu na zły stan techniczny budynku komisariat. Liczba
mieszkańców maleje. W 2005 roku Karwiny zamieszkiwało 11,5 tys. ludzi, 10 lat później prawie tysiąc mniej.
Karwiny współcześnie (na czerwono zaznaczono pierwotny
układ dróg)
Obecnie Karwiny to dzielnica administracyjna Gdyni. Malowniczo położone
blokowisko na urozmaiconym terenie wyznaczone jest granicami: torowiskiem od
wschodu, obwodnicą od zachodu, lasem od północy i główną arterią Chwaszczyńska-Wielkopolska
od południa. Podzielone jest na trzy sektory - I, II i III (granicami są ul.
Nałkowskiej i ul. Brzechwy) Znajduje się tu
117 bloków (w tym 10 wieżowców), 49 mniejszych domów, 3 kamienice, 4
supermarkety, centrum handlowe, targowisko, 17 małych pawilonów, 2 kościoły, kaplica i 2
plebanie, przychodnia, komisariat, biblioteka, 2 szkoły z przedszkolami, 2
przedszkola, budynek spółdzielni, 5 budynków przemysłowych, 3 zespoły garaży,
altanka działkowa, pływalnia, cmentarz, budynek ZKM, peron kolejowy, 3 stacje
benzynowe, biurowiec, 26 obiektów sportowych (6 stołów ping pongowych, 4 siłownie, 1 drążki, 2
bieżnie, 5 boisk do piłki nożnej, 6 do koszyków, 1 do siatkówki i 1do
koszykówki i siatkówki), 22 place zabaw, amfiteatr, 5 kapliczek, 5 przydrożnych
krzyży, tablica pamięci i 4 dęby pamięci. Jeśli chodzi o zabytki, to mieszczą
się tu dwa przedwojenne domy (najstarszy z 1936 roku), 3 przedwojenne kapliczki
oraz przedwojenny przepust kolejowy. Między blokami wciąż rośnie dzika wiejska
roślinność, m.in. zboża. Sporymi atutami są: otoczenie lasu, duże odstępy między
budynkami, sporo zieleni, urozmaicenie terenu oraz dogodna oferta
komunikacyjna, oświatowa i handlowo-usługowa. Bolączkami są: brak
zorganizowanych terenów zielonych (parków, skwerów) oraz uprzykrzające życie stada
grasujących po osiedlu dzików. Niewielka jest też oferta usług kultury,
rozrywki i gastronomii. Na osiedlu znajduje się tylko jedna pizzeria.
Szczęśliwie, ofertę uzupełniają liczne lokale położone przy ul. Wielkopolskiej,
tylko że już po wielkokackiej stronie. Trzeba bowiem na koniec powtórzyć, iż
tak jak wieki temu, tak i dzisiaj Karwiny stanowią wraz Wielkim Kackiem jeden
organizm przestrzenny.
Bibliografia
M.
Sokołowska, Gdynia w gazetach przez 75 lat, Gdynia 2001
M.
Sokołowska, Encyklopedia Gdyni, Gdynia 2006
T.
Rembalski, D, Małszycki, Wielki Kack: dzieje kaszubskiej wsi, Gdynia 2011
Z.
Żywicka, Z dziejów Wielkiego Kacka, Gdańsk 2005
Badania własne
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz